Po trwających dwa lata trudnych negocjacjach, 13 grudnia br. przedstawiciele głównych instytucji UE osiągnęli porozumienie, które będzie teraz musiało zostać do pracowane na poziomie technicznym i formalnie przyjęte, aby stać się obowiązującym prawem. Państwa członkowskie będą miały dwa lata na implementację przepisów, więc proces ten będzie trwał do 2025-2026 r.
Jakie dyrektywa ureguluje sektor pracy platformowej?
Celem Dyrektywy jest uregulowanie gospodarki platformowej, a przede wszystkim przyznanie pracownikom platformowym podstawowych praw pracowniczych. Na dwa główne filary Dyrektywy składają się: określenie prawidłowego statusu zatrudnienia osób pracujących dla platform oraz ustanowienie przepisów dotyczących korzystania z systemów algorytmicznych w miejscu pracy. Większość z 28 mln (stan na 2022 r.) pracowników platformowych jest formalnie samozatrudnionych.
Według Komisji Europejskiej, platformy nieprawidłowo klasyfikują część osób zatrudnionych, ukrywając rzeczywisty charakter związku pracownika z cyfrową platformą, przez co pracowników nie obejmują podstawowe świadczenia socjalne, jak na przykład prawo do płatnego urlopu czy minimalnego wynagrodzenia.
Co dyrektywa oznacza dla pracowników?
Z kolei regulacje dotyczące wykorzystania algorytmów mają poprawić sposób rozliczania pracy pracowników, który obecnie nie jest dla nich transparentny. Obecnie w wielu wypadkach to zautomatyzowany system decyduje o warunkach pracy, w tym wynagrodzeniu czy liczbie zleceń. Zmieni się to wraz z wejściem w życie Dyrektywy najprawdopodobniej w 2026 r., gdyż kraje członkowskie muszą dokonać transpozycji dwa lata od jej opublikowania w Dzienniku Urzędowym.
Jak wskazują eksperci PIE szacuje się, że zmiany statusu zatrudnienia obejmą 5 mln osób, czyli co najmniej 19 proc. wśród samozatrudnionych pracowników platform. Zgodnie z zapisami osiągniętego porozumienia, osoby tak pracujące będą prawnie uznawane za pracowników (w rozumieniu prawa pracy) platformy cyfrowej, jeśli ich relacja z platformą spełnia co najmniej dwa z pięciu wskaźników określonych w Dyrektywie (np. platforma określa górny limit wynagrodzenia oraz kontroluje podział zadań).
Dodatkowo, zarządzanie algorytmiczne w pracy będzie ograniczone zakazem przetwarzania niektórych zestawów danych (np. dotyczących stanu psychicznego czy przynależności religijnej).
Co ważniejsze, decyzje o wynagrodzeniu, zawieszeniu konta lub zwolnieniu nie będą mogły być podjęte przez zautomatyzowany system, bez udziału człowieka.
Czy usługi platform staną się droższe?
Zdaniem ekspertów PIE regulacja ta silnie wpłynie na przyszłość dynamicznie rozwijającego się sektora pracy platformowej. Przede wszystkim, wzmocni pozycje pracowników platform, zwiększy transparentność tego, w jaki sposób algorytmy wpływają na ich codzienną pracę oraz zwiększy odpowiedzialność platform za ochronę danych osobowych. Natomiast związki pracodawców ostrzegają, że w rezultacie tych zmian usługi platform staną się droższe i trudno dostępne.
Źródło: Tygodnik Gospodarczy PIE